Basiskennis chemie/Organische chemie, aldehydes

Aldehydes

Bij de bespreking van de alkanolen is het al kort genoemd: tijdens de partiële oxidatie van een primair alkanol ontstaat in eerste instantie een aldehyde, een verbinding met een $-\mathrm{C}\mathrm{H}=\mathrm{O}$-groep.
Aldehydes vormen een groep verbindingen die makkelijk te oxideren zijn. Dat gebeurt zelfs zo makkelijk, dat het in de laboratoriumpraktijk vrijwel niet te doen is om aldehydes tijdens een partiële oxidatie te isoleren. Dat betekent overigens niet dat de verbindingen meteen met luchtzuurstof reageren. Ook voor de partiële oxidatie ban alkanolen wordt gebruik gemaakt van relatief sterke oxidatiemiddelen.

Aldehyde

Naamgeving

De namen van aldehydes worden gevormd op basis van die van de alkanen met hetzelfde aantal koolstof-atomen in hun langste keten als het aldehyde. Wel moet in deze langste keten het koolstof-atoom dat de aldehyde-functie draagt aanwezig zijn. In de tabel hieronder zijn een aantal voorbeelden genoemd. De verbindingen zijn al geruime tijd bekend, dus zijn voor een aantal ervan ook triviale namen in gebruik. Ook deze staan in onderstaande tabel vermeld.

$$

Namen

Voorbeelden

Aldehyden vormen een groep verbindingen met relatief lage kookpunten: ze zijn erg vluchtig.

n	IUPACnaam	Triviale naam	Formule	opmerkingen
1	Methanal	Formaldehyde	$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$	Sterk water, formaline
2	Ethanal	Aceetaldehyde	$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$	kater na alcoholgebruik
3	Propanal	Propionaldehyde	$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$
4	Butanal	Butyraldehyde	$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2){\phantom{A}}_2\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$
5	Pentanal	Valeraldehyde	$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2){\phantom{A}}_3\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$	geur:fruitig, notig, hout
6	Hexanal		$\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2){\phantom{A}}_4\mathrm{C}\mathrm{H}\mathrm{O}$	geur:pas gemaaid gras

Voorbeelden