Brontekst bekijken van Periodiek systeem/Alkalimetalen, geschiedenis

{{Paginalink
| Inhoud = Periodiek systeem/Inhoud
| Index = Periodiek systeem/Index
| VorigePagina = Periodiek systeem/Alkalimetalen
| VolgendePagina = Periodiek systeem/Alkalimetalen, voorkomen
}}

== Geschiedenis van de alkalimetalen<ref>Deze pagina is een bewerking van de paragraaf [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Alkali_metal&oldid=1157296207#History Alkali metal, History] op de Engelstalige Wikipedia, naar de tekst op 15 juni 2023</ref> ==
{{Kolommen2 (variabel)
| Anker = 
| Kol1 = 
Natriumverbindingen zijn bekend sinds de oertijd, [[w:Keukenzout|keukenzout]] vormt al eeuwenlang een van de [[w:commodity|basisstoffen]] in de menselijk samenleving. In een woord als "salaris", afgeleid van het Latijnse "salarium" dat letterlijk vertaald kan worden met "zoutgeld" of "zoutrantsoen". Het salarium was het betaalmiddel aan Romeinse soldaten in gebieden waar zout schaars was en als betaalmiddel werd gebruikt.

De kennis en het gebruik van kaliumzouten, vooral in de vorm van "potas", [[w:Kaliumcarbonaat|kaliumcarbonaat]], gaat ook al terug tot op voorhistorische tijden. Dat er een fundamenteel verschil bestond tussen de natrium- en kaliumzouten was een besef dat pas vroeg in de 18e eeuw door [[w:Georg Ernst Stahl|Stahl]]  en [[w:Henri Louis Duhamel du Monceau|Duhamel du Monceau]] onderbouwd werd.<ref name="1702Suspect">{{Cite book|language = de |url= https://books.google.com/books?id=b-ATAAAAQAAJ&pg=PA167 |page= 167|title= Chymische Schriften|last1= Marggraf|first= Andreas Siegmund |year= 1761}}</ref><ref>{{Cite journal1 |url= https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3533j/f73.image.r=Memoires%20de%20l%27Academie%20royale%20des%20Sciences.langEN |journal= Mémoires de l'Académie Royale des Sciences |title= Sur la Base de Sel Marine |last= du Monceau|first= H. L. D. |year= 1736 |pages= 65–68 |language= fr}}</ref> De precieze samenstelling van zowel natrium als kaliumverbindingen bleef nog lange tijd een probleem. Om deze reden ontbraken de elementen dan ook in de elementenlijst die [[w:Antoine Lavoisier|Lavoisier]] in 1789 samenstelde.<ref name="weeks">{{Cite journal1 |doi= 10.1021/ed009p1035|title= The discovery of the elements. IX. Three alkali metals: Potassium, sodium, and lithium |year= 1932|last1= Weeks|first1= Mary Elvira|author-link1=Mary Elvira Weeks|journal= Journal of Chemical Education|volume= 9|issue= 6|page= 1035|bibcode= 1932JChEd...9.1035W}}</ref><ref name="disco">{{Cite journal1 |jstor= 228541|pages= 247–258|last1= Siegfried|first1= R.|title= The Discovery of Potassium and Sodium, and the Problem of the Chemical Elements|volume= 54|issue= 2|journal= Isis|year= 1963|doi= 10.1086/349704|pmid= 14147904|s2cid= 38152048}}</ref>

Metallisch '''kalium''' werd voor het eerst in 1807 door [[w:Humphry Davy|Humphry Davy]] bereid uit gesmolten caustische potas, [[w:Kaliumhydroxide|kaliumhydroxide]], door elektrolyse met behulp van de toen net ontwikkelde [[w:Zuil van Volta|zuil van Volta]]. Eerdere pogingen om via de elektrolyse van een waterige oplossing het metaal te bereiden waren door de reactiviteit van kalium mislukt.<ref name="Greenwood&Earnshaw 68" >Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.), pag.: 68. Butterworth-Heinemann. {{ISBN|978-0-08-037941-8}}.</ref><ref name=Enghag2004>{{Cite book |last=Enghag|first=P.|year=2004|title=Encyclopedia of the elements|publisher=Wiley-VCH Weinheim|isbn=978-3-527-30666-4|chapter=11. Sodium and Potassium}}</ref> Later datzelfde jaar lukte het hem uitgaande van gesmolten caustische soda metallisch '''natrium''' te bereiden. De twee duidelijk verschillende metalen maakte ook het principiële verschi tussen de twee elementen, en dus hun verbindingen, duidelijk.<ref name="weeks" /><ref name="disco" /><ref name=Davy1807>{{Cite journal1 |first=Humphry|last=Davy|title=On some new phenomena of chemical changes produced by electricity, in particular the decomposition of the fixed alkalies, and the exhibition of the new substances that constitute their bases; and on the general nature of alkaline bodies|pages=1–44|year=1808|volume=98|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|url=https://books.google.com/books?id=gpwEAAAAYAAJ&pg=PA57|doi=10.1098/rstl.1808.0001|doi-access=free}}</ref><ref name="200disco">{{Cite journal1 |doi= 10.1134/S1061934807110160|title= History of the discovery of potassium and sodium (on the 200th anniversary of the discovery of potassium and sodium)|year= 2007|last1= Shaposhnik|first1= V. A.|journal= Journal of Analytical Chemistry|volume= 62|issue= 11|pages= 1100–1102|s2cid= 96141217}}</ref>

Het mineraal [[w:Petaliet|petaliet]], <chem>(LiAlSi4O10)</chem> werd in 1800 ontdekt in een mijn op het Zweedse eiland [[w:Utö (Zweden)|Utö]] door de Braziliaanse chemicus [[w:José Bonifácio de Andrada|José Bonifácio de Andrada]].<ref name=mindat>{{Cite web |url=https://www.mindat.org/min-3171.html |title=Petalite: Petalite mineral information and data |last1=Ralph |first1=Jolyon |last2=Chau |first2=Ida |date=24 August 2011 |access-date=27 November 2011}}</ref><ref name=webelementshistory>{{Cite web |url=https://www.webelements.com/lithium/history.html|title=WebElements Periodic Table of the Elements {{!}} Lithium {{!}} historical information |last=Winter |first=Mark |access-date=27 November 2011}}</ref><ref name=discovery>{{Cite book |title=Discovery of the Elements |last=Weeks |first=Mary|year=2003 |page=124 |publisher=Kessinger Publishing |location=Whitefish, Montana, United States |isbn=978-0-7661-3872-8 |url=https://books.google.com/books?id=SJIk9BPdNWcC|access-date=10 August 2009}}</ref> Het duurde toen nog tot 1817 dat [[w:Johan Arfwedson|Johan Arfwedson]], toen werkend onder Berzelius, de aanwezigheid van een nieuw element er in aantoonde: '''lithium'''.<ref name=uwis>{{Cite web |url=https://genchem.chem.wisc.edu/lab/PTL/PTL/BIOS/arfwdson.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605152857/https://genchem.chem.wisc.edu/lab/PTL/PTL/BIOS/arfwdson.htm |archive-date=5 June 2008 |title=Johan Arfwedson |access-date=10 August 2009}}</ref><ref name=vanderkrogt>{{Cite web |publisher= Elementymology & Elements Multidict|title= Lithium |first= Peter|last= van der Krogt|url= https://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Li|access-date= 5 October 2010}}</ref> Hij zag dat dit nieuwe element vergelijkbare verbindingen als natrium en kalium vormde, hoewel zijn [[w:Lithiumcarbonaat|carbonaat]] en [[w:Lithiumhydroxide|hydroxide]] minder goed oplosbaar waren dan die van de twee andere elementen. Ook waren die verbindingen basischer dan die van natrium en kalium.<ref>In een tijd waarin het molbegrip nog nauwelijks ontwikkeld was moet deze opmerking gelezen worden als: per gewicht. De grotere basiciteit is dan niet verwonderlijk: de lithiumzouten hebben een kleinere molaire massa dan de natrium en kaliumzouten, dus een zelfde massa bevat meer mol lithiumzout en geeft dus een meer basische oplossing.</ref><ref name=compounds>{{Cite web |url=https://www.chemguide.co.uk/inorganic/group1/compounds.html|title=Compounds of the Group 1 Elements |access-date=10 August 2009 |last=Clark |first=Jim |year=2005 |work=chemguide}}</ref> Berzelius gaf het onbekende materiaal de naam "''lithion''/''lithina''", afgeleid van het oud-Griekse ''λιθoς'' (''lithos'', met de betekenis van "steen"), om de ontdekking ervan in vast materiaal aan te geven, in tegenstelling tot kalium dat in de as van verbrande planten ontdekt was en natrium, deels bekend om de grote hoeveelheid ervan in dierlijk bloed.<ref name=krebs>{{Cite book |last= Krebs|first= Robert E.|year= 2006|title= The History and Use of Our Earth's Chemical Elements: A Reference Guide|publisher= Greenwood Press|location= Westport, Conn.|isbn= 978-0-313-33438-2}}</ref><ref name=webelementshistory /><ref name=vanderkrogt /> Lithium, natrium en kalium vormen een belangrijk onderdeel in de ontdekking van de triades en de periodiciteit door [[w:Johann Döbereiner|Döbereiner]] in 1850.<ref name="meta-synthesis2" >{{Cite web |url=https://www.meta-synthesis.com/webbook/35_pt/pt_database.php?Button=pre-1900+Formulations |title=The Internet Database of Periodic Tables |last=Leach|first=Mark R. |date=1999–2012 |work=meta-synthesis.com |access-date=6 April 2012}}</ref>

'''Rubidium''' en '''cesium''' zijn de eerste elementen die met behulp van de door [[w:Robert Bunsen|Bunsen]] en [[w:Gustav Robert Kirchhoff|Kirchhoff]] in 1859 ontwikkelde  [[w:Spectroscopie|spectroscoop]] werden ontdekt.<ref name="caesium">{{Cite web |url=https://pubs.acs.org/cen/80th/print/cesium.html |title=C&EN: It's Elemental: The Periodic Table – Cesium |publisher=American Chemical Society|access-date=25 February 2010|last=Kaner|first=Richard|year= 2003}}</ref> De ontdekking met de spectroscoop leverde echter geen concrete hoeveelheden van de nieuwe elementen. Dat werd wel mogelijk toen zij een jaar later cesium ontdekten in mineraalwater uit [[w:Bad Dürkheim (stad)|Bad Dürkheim]] in Duitsland. Een jaar later vonden zij in [[w:Heidelberg|Heidelberg]] het mineraal [[w:Lepidoliet|lepidoliet]], dat rubidium bevat.<ref name="BuKi1861">{{Cite journal1 |title= Chemische Analyse durch Spectralbeobachtungen |pages= 337–381 |first1= G.|last1= Kirchhoff |first2= R.|last2= Bunsen|author-link1= Gustav Kirchhoff |author-link2 = Robert Bunsen|doi= 10.1002/andp.18611890702 |journal= Annalen der Physik und Chemie |volume= 189 |issue= 7|year= 1861 |bibcode=1861AnP...189..337K|url= https://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/15657/1/spektral.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/15657/1/spektral.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live }}</ref> De namen zijn ontleend aan de meest opvallende emissie-lijnen van deze elementen: een helder, rode lijn voor rubidium (<Latijn: ''rubidus'', helder, donker rood) en de hemelsblauwe lijn in het cesium-spectrum (<Latijn: ''caesius'', hemelsblauw)<ref name="Weeks">{{Cite journal1 |title= The discovery of the elements. XIII. Some spectroscopic discoveries |pages= 1413–1434|last= Weeks|first= Mary Elvira |author-link=Mary Elvira Weeks|doi=10.1021/ed009p1413|journal= Journal of Chemical Education |volume= 9 |issue= 8 |year= 1932 |bibcode=1932JChEd...9.1413W}}</ref><ref>"caesium". Oxford English Dictionary (2nd ed.). Oxford University Press. (Subscription or participating institution membership required.)</ref>

Rond 1865 kon [[w:John Newlands|John Newlands]] een serie artikelen schrijven waarin hij de nadruk legde op het verschijnsel dat, net als in de muziek na zeven tonen, de achtste toon - het octaaf - vergelijkbare functies in accoorden en de melodielijn kan vertonnen als de eerste. Bij de elementen trad iets dergelijks op, na acht elementen werden de eigenschappen van het eerste element herhaald.<ref>{{Cite journal1 |title= On Relations Among the Equivalents |last=Newlands|first=John A. R. |journal= Chemical News |volume= 10 |pages= 94–95 |date= 20 August 1864 |url=https://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/NEWLANDSann.HTML |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110101073248/https://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/NEWLANDSann.HTML |archive-date=1 January 2011 |access-date=25 November 2013}}</ref><ref>{{Cite journal1 |title= On the Law of Octaves |last=Newlands|first=John A. R. |journal= Chemical News |volume= 12 |page= 83 |date= 18 August 1865 |url=https://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/NEWLANDSann.HTML |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110101073248/https://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/NEWLANDSann.HTML |archive-date=1 January 2011 |access-date=25 November 2013}}</ref> In e systeem dat hij op basis van deze regel bouwde werd groep 1 gevormd door de huidige set alkalimetalen, samen met koper (dat in zouten meestal als <chem>Cu^{2+}</chem> voorkomt, maar zouten met <chem>Cu^{+}</chem> zijn ook bekend), zilver en thallium. Waterstof plaatste hij bij de [[Periodiek systeem/Halogenen|halogenen]].<ref name="meta-synthesis2" />
| Wyd2 = 150px
| Kol2 = 
| Fig2 = [[bestand:Petalite.jpg|150px]]<br>[[w:Petaliet|Petaliet]], het lithiumhoudende mineraal waaruit het metaal voor het eerst geïsoleerd werd.<br>
[[bestand:Johann Wolfgang Döbereiner.jpg|150px]]<br>[[w:Johann Döbereiner|J.W.Döbereiner}]] was een van de eersten die op de overeenkomsten wees in de groep die we nu als alkalimetalen kennen.<br>
[[bestand:Lepidolite-76774.jpg|150px]]<br>[[w:Lepidoliet|Lepidoliet]], het mineral waaruit rubidium voor het eerst uit werd geïsoleerd.
}}<!-- afsluiten Kolommen2 (variabel) onder kop "Geschiedenis  -->
[[bestand:Mendelejevs periodiska system 1871.png|left]]{{Clearright}}
Hiernaast is een latere versie (1871) van het periodiek systeem van [[w:Dmitri Mendelejev|Dmitri Mendelejev]] dan de meer bekende [[Periodiek systeem/Geschiedenis Meyer en Mendelejev#Tabel van Mendelejev|versie uit 1869]] weergegeven. In de bovenste rij staan de verbindingen aangegeven die de elementen uit die groep met waterstof en met zuurstof vormen. Opvallend daarbij is dat, in contrast met vandaag, de aantallen atomen in een molecuul als superscript worden aangegeven in plaats van als subscript (bijvoorbeeld: <chem>RH^{4}</chem> en <chem>RO^{2}</chem> boven groep 4. een tweede punt is dat hier ook duidelijk wordt dat wetenschap een kwestie van vallen en opstaan is. In veel boeken wordt de suggestie gewekt dat in 1869 het periodiek systeem er '''was'''. Uit deze publicatie blijkt duidelijk dat het proces toen nog lang niet helemaal doorlopen was.<ref>{{Cite journal1 |last=Mendelejew |first=Dimitri |year=1869 |title=Über die Beziehungen der Eigenschaften zu den Atomgewichten der Elemente |journal=Zeitschrift für Chemie |pages=405–406 |language=de}}</ref> De verschillen tussen de twee versies houden, naar de huidige stand van kennis, meestal aanpassingen in die elementen op hun correcte plaats zetten. Waterstof komt boven lithium in groep 1 en thalium verhuist naar de [[Periodiek systeem/Boorgroep|boorgroep]]. de plaatsing van koper, zilver en goud is opmerkelijk: zowel in groep 1 als in groep 8 (die de huidige groepen 8 tot en met 11 omvat). <ref name="Jensen">{{Cite journal1 |last1=Jensen |first1=William B.|author1-link=William B. Jensen |year=2003 |title=The Place of Zinc, Cadmium, and Mercury in the Periodic Table |journal=Journal of Chemical Education |volume=80 |issue=8 |pages=952–961 |publisher=American Chemical Society |doi=10.1021/ed080p952 |bibcode=2003JChEd..80..952J |url=https://www.che.uc.edu/jensen/W.%20B.%20Jensen/Reprints/091.%20Zn-Cd-Hg.pdf |access-date=2012-05-06 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611152417/https://www.che.uc.edu/jensen/W.%20B.%20Jensen/Reprints/091.%20Zn-Cd-Hg.pdf |archive-date=11 June 2010}}</ref><ref group="noot">In de versie uit 1869 van Mendelejev's periodiek systeem waren koper en zilver in een eigen groep geplaatst, geclusterd met een groep bestaande uit waterstof en kwik. Goud staat, als een soort proefballonnetje onder [[w:Gallium|eka-aluminium]] en uranium in de groep van [[Periodiek systeem/Boorgroep|boor]].</ref> Toen de notatie in 18 kolommen wwrd geaccepteerd, verhuisden de elementen uit Mendelejev's groep VIII naar hun huidige positie in het [[Periodiek systeem/Periodiek systeem blokken#d-blok|d-blok]], de alkali-metalen bleven in groep 1, nu met een arabisch cijfer. De triviale naam '''alkalimetalen''' voor deze groep elementen blijft verbonden met het feit dat de hydroxides na oplossen in water, sterk basische, alkalische, oplossingen vormen.<ref name=rsc >{{Cite web|url=https://www.rsc.org/chemsoc/visualelements/PAGES/data/intro_groupi_data.html |title=Visual Elements: Group 1 – The Alkali Metals |author=Royal Society of Chemistry |work=Visual Elements |publisher=Royal Society of Chemistry |access-date=13 January 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120805145647/https://www.rsc.org/chemsoc/visualelements/PAGES/data/intro_groupi_data.html |archive-date=5 August 2012 |author-link=Royal Society of Chemistry }}</ref>

Er is ten minste vier keer ten onrechte melding gemaakt van de ontdekking van '''francium'''<ref name="fontani">{{Cite journal1 |first= Marco |last= Fontani |title= The Twilight of the Naturally-Occurring Elements: Moldavium (Ml), Sequanium (Sq) and Dor (Do) |book-title= International Conference on the History of Chemistry |pages= 1–8 |date= 10 September 2005 |location= Lisbon|url= https://5ichc-portugal.ulusofona.pt/uploads/PaperLong-MarcoFontani.doc |archive-url= https://web.archive.org/web/20060224090117/https://5ichc-portugal.ulusofona.pt/uploads/PaperLong-MarcoFontani.doc |archive-date=24 February 2006|access-date= 8 April 2007}}</ref><ref name="vanderkrogt-Fr" >{{Cite web |last= Van der Krogt |first= Peter |title= Francium |work= Elementymology & Elements Multidict |date= 10 January 2006 |url= https://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Fr |access-date= 8 April 2007}}</ref><ref>{{Cite journal1 |title= Education: Alabamine & Virginium|magazine=Time |date= 15 February 1932|url= https://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,743159,00.html |archive-url= https://web.archive.org/web/20070930015028/https://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,743159,00.html |url-status= dead |archive-date= 30 September 2007 |access-date= 1 April 2007|url-access=subscription }}</ref><ref>{{Cite journal1 |last= MacPherson |first= H. G. |title= An Investigation of the Magneto-Optic Method of Chemical Analysis |journal= Physical Review |volume= 47 |issue= 4 |pages= 310–315 |publisher= American Physical Society|year=1934|doi= 10.1103/PhysRev.47.310|bibcode= 1935PhRv...47..310M}}</ref> voordat [[w:Marguerite Perey|Marguerite Perey]] aan het [[w:Curie-instituut|Curie-instituut]] in Parijs het element ontdekte in een monster gezuiverd [[w:Actinium-227|actinium-227]] dat zij aan een nieuwe zuiveringsronde onderwierp. De energie van de door het monster tijdens radioactief verval uitgezonden deeltjes was aangegeven als {{Nowrap|1=220 [[w:Elektronvolt|keV]].}} Zij vond daarnaast echter ook straling met een energie kleiner dan {{Nowrap|1=80keV}}. Ze had het idee dat deze straling afkomstig kon zijn van een niet eerder gedetecteerd vervalproduct van <chem>^{227}Ac</chem>. In de eerdere zuivering van het monster was het verwijderd, maar door het radioactieve verval van actinium opnieuw in het monster gevormd. Diverse testen sloten isotopen van [[w:Thorium|thorium]], [[w:Radium|radium]], [[w:Lood (element)|lood]], [[w:Bismut|bismut]] of [[w:Thallium|thallium]] uit. Het nieuwe materiaal vertoonde eigenschappen van een alkalimetaal, zoals het ontstaan van een co-precipitaten met cesium-zouten. Perey kwam tot de overtuiging dat ze element 87 gevonden had, ontstaan door α-verval van <chem>^{227}Ac</chem>.<ref name="chemeducator">Adloff, Jean-Pierre; Kaufman, George B. (25 September 2005). [https://chemeducator.org/sbibs/s0010005/spapers/1050387gk.htm Francium (Atomic Number 87), the Last Discovered Natural Element] {{Cite journal1 |url=https://web.archive.org/web/20130604212956/https://chemeducator.org/sbibs/s0010005/spapers/1050387gk.htm |date=4 June 2013 }}. ''The Chemical Educator'' '''10''' (5). Retrieved 26 March 2007.</ref> Het feit dat slechts 1% van het actiunium via α-straking verviel, maakte duidelijk dat eerdere onderzoekers dit niet gezien hadden.<ref name="mcgraw">{{Cite book |contribution= Francium |year= 2002 |title= McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology |volume= 7 |pages= [https://archive.org/details/mcgrawhillencycl165newy/page/493 493–494] |publisher= McGraw-Hill Professional |isbn= 978-0-07-913665-7 |title-link= McGraw-Hill Encyclopedia of Science & Technology }}</ref>
: <chem>^{227}_{\ 89}Ac \ ->[\ce{ \alpha (1{,}38%)}][\ce{21{,}77\ jr}] \ ^{223}_{\ 87}Fr \ ->[\ce{ \beta }][\ce{22 \ min}] \ ^{223}_{\ 88}Ra \ ->[\ce{ \alpha }][\ce{11{,}4 \ d}] \ ^{219}_{\ 86}Rn</chem>

Het element dat onder francium zou moeten komen te staan is element 119 met de werknaam ununennium en symbool Uue.<ref name="Uue" >{{Cite book |title= The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements |editor1-last= Morss|editor2-first= Norman M. |editor2-last= Edelstein |editor3-last= Fuger|editor3-first= Jean |last1= Hoffman|first1= Darleane C. |last2=Lee|first2=Diana M. |last3=Pershina|first3=Valeria |chapter= Transactinides and the future elements |publisher= Springer |year= 2006 |isbn= 978-1-4020-3555-5 |location= Dordrecht, The Netherlands |edition= 3rd }}</ref>{{Rp|1729–1730}} In 1985 is voor het eerst geprobeerd dit erlement te synthetiseren door einsteinium-254 te bombarderen met calcium-48. Er werden geen atomen gevonden:<ref name="link">{{Cite journal1 |title=Search for superheavy elements using <sup>48</sup>Ca + <sup>254</sup>Es<sup>g</sup> reaction|first1=R. W. |last1=Lougheed|first2=J. H.|last2=Landrum|first3=E. K.|last3=Hulet|first4=J. F.|last4=Wild|first5=R. J.|last5=Dougan|first6=A. D.|last6=Dougan|first7=H.|last7=Gäggeler|first8=M.|last8=Schädel|first9=K. J.|last9=Moody|first10=K. E.|last10=Gregorich|last11=Seaborg|journal=Physical Review C|year=1985|pages=1760–1763|volume=32|issue=5|bibcode= 1985PhRvC..32.1760L|doi=10.1103/PhysRevC.32.1760|pmid=9953034 |first11=G.}}</ref><ref name="vanderkrogt-uue">{{Cite web |publisher= Elementymology & Elements Multidict|title= Ununennium |first= Peter|last= van der Krogt|url= https://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=Uue|access-date= 14 February 2011}}</ref>
: <chem>^{254}_{\ 99}Es \ + \ ^{48}_{20}Ca \longrightarrow \ ^{302}_{119}Uue</chem><sup>*</sup> <math>\longrightarrow \ geen \ atomen</math><ref group="noot">De asterisk geeft een [[w:Aangeslagen toestand|aangeslagen toestand]] aan.</ref>
Het is erg onwaarschijnlijk dat deze reactieroute in de nabije toekomst wel tot atomen van Uue zal leiden. Hoewel <chem>^{254}_{\ 99}Es</chem> op basis van zijn relatief lange halfwaardetijd (270 dagen) een aantrekkelijk uitgangspunt vormt, is de beschikbaarheid van enkele microgrammen, noodzakelijk om een voldoende groot doel te hebben om de calcium-ionen op te richten, wel problematisch.<ref>{{Cite journal1 |last1=Schadel|first1=M.|last2=Brüchle|first2=W.|last3=Brügger|first3=M.|last4=Gäggeler|first4=H.|last5=Moody|first5=K.|last6=Schardt|first6=D.|last7=Sümmerer|first7=K.|last8=Hulet|first8=E.|last9=Dougan|first9=A.|last10=Dougan|title=Heavy isotope production by multinucleon transfer reactions with <sup>254</sup>Es|journal=Journal of the Less Common Metals|volume=122|pages=411–417|year=1986|doi=10.1016/0022-5088(86)90435-2|first10=R. J.|last11=Landrum|first11=J. H.|last12=Lougheed|first12=R. W.|last13=Wild|first13=J. F.|last14=O'Kelley|first14=G. D.|last15=Hahn|first15=R. L.|display-authors=9|url=https://zenodo.org/record/1253958}}</ref> Het element komt niet in de natuur voor en kan slechts in laboratoria gemaakt worden. De hoeveelheden zijn dan echter minimaal.
== Noten in de tekst ==
<references group="noot"/>
== Verwijzingen in de tekst ==
{{References}}
{{Paginalink
| Inhoud = Periodiek systeem/Inhoud
| Index = Periodiek systeem/Index
| VorigePagina = Periodiek systeem/Alkalimetalen
| VolgendePagina = Periodiek systeem/Alkalimetalen, voorkomen
}}
{{Sub}}